اشتباهات رایج در تمیز کردن زخم‌ها که باید از آن‌ها دوری کنید

زمان مطالعه: 7 دقیقه

تمیز کردن زخم‌ها اهمیت زیادی در جلوگیری از عفونت و تسریع روند بهبودی دارد، اما متأسفانه بسیاری از ما به طور ناآگاهانه اشتباهاتی را مرتکب می‌شویم که می‌تواند این فرآیند را به تأخیر بیندازد یا حتی مشکلات جدی‌تری ایجاد کند.

از استفاده نادرست از مواد ضدعفونی‌کننده تا روش‌های نامناسب پانسمان، آگاهی از این خطاهای رایج و چگونگی اجتناب از آن‌ها می‌تواند تأثیر زیادی بر سلامت و بهبود زخم‌های شما داشته باشد.

✅تایید شده توسط متخصصان کلینیک زخم

استفاده از مواد ضدعفونی کننده قوی و نامناسب

استفاده از مواد ضدعفونی‌کننده قوی و نامناسب برای تمیز کردن زخم می‌تواند عواقب جدی به همراه داشته باشد. بسیاری از افراد به اشتباه فکر می‌کنند که مواد ضدعفونی‌کننده قوی‌تر مانند الکل صنعتی، وایتکس یا مواد شوینده خانگی می‌توانند زخم را بهتر پاک کنند، اما واقعیت این است که این مواد نه تنها به بهبود زخم کمک نمی‌کنند، بلکه می‌توانند به بافت‌های سالم آسیب برسانند، روند ترمیم را کند کنند و حتی باعث مسمومیت شوند.

متخصصان پزشکی توصیه می‌کنند برای تمیز کردن زخم‌های سطحی از محلول‌های ملایم مانند سرم نمکی یا محلول‌های ضدعفونی‌کننده مخصوص زخم استفاده شود که به طور خاص برای این منظور طراحی شده‌اند.

در صورت بروز زخم‌های عمیق یا آلوده، بهتر است به جای خوددرمانی با مواد نامناسب، به پزشک مراجعه کنید تا درمان مناسب را دریافت نمایید.

ماده ضدعفونی کننده نامناسب	دلیل نامناسب بودن برای تمیز کردن زخم
الکل (اتانول یا ایزوپروپیل الکل)	– آسیب به بافت: الکل می‌تواند به سلول‌های سالم بافت آسیب برساند و روند بهبودی را کندتر کند. – تحریک و درد: استفاده از الکل روی زخم باز باعث سوزش، درد و تحریک شدید می‌شود. – خشک کردن زخم: الکل پوست اطراف زخم را خشک می‌کند و ممکن است باعث ترک خوردگی و افزایش خطر عفونت شود. – عدم تاثیرگذاری بر باکتری‌ها در زخم‌های عمیق: الکل به اندازه کافی در زخم‌های عمیق نفوذ نمی‌کند تا همه باکتری‌ها را از بین ببرد.
آب اکسیژنه (پراکسید هیدروژن)	– آسیب به بافت: آب اکسیژنه مانند الکل، به سلول‌های سالم بافت آسیب می‌رساند و مانع از بهبودی سریع زخم می‌شود. – تشکیل حباب و پاکسازی ضعیف: حباب‌هایی که در اثر واکنش آب اکسیژنه با خون و بافت ایجاد می‌شوند، ممکن است باعث پاکسازی کامل زخم نشوند و حتی آلودگی‌ها را به عمق زخم ببرند. – تاثیر کم در برابر برخی باکتری‌ها: آب اکسیژنه در مقایسه با برخی ضدعفونی کننده‌های مناسب، تاثیر کمتری در از بین بردن انواع خاصی از باکتری‌ها دارد.
بتادین (پوویدون آیوداین)	– آسیب به بافت در استفاده طولانی مدت: استفاده مداوم و طولانی مدت از بتادین ممکن است به سلول‌های ترمیم کننده بافت آسیب برساند و روند بهبودی را مختل کند. – رنگ آمیزی پوست و لباس: بتادین باعث رنگی شدن پوست و لباس می‌شود که ممکن است برای برخی افراد ناخوشایند باشد. – احتمال واکنش‌های آلرژیک: در برخی افراد، بتادین می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک پوستی شود.
محلول‌های کلره (مانند سفیدکننده رقیق نشده)	– بسیار سمی و آسیب‌زا: محلول‌های کلره بسیار قوی هستند و می‌توانند به شدت به بافت‌های بدن آسیب برسانند. – تحریک شدید و سوزش: استفاده از محلول‌های کلره روی زخم باعث تحریک بسیار شدید، سوزش و درد غیرقابل تحمل می‌شود. – عدم کاربرد پزشکی: محلول‌های کلره برای ضدعفونی سطوح و محیط استفاده می‌شوند و به هیچ وجه نباید برای تمیز کردن زخم‌های باز استفاده شوند.

نادیده گرفتن شستشوی دست‌ها

نادیده گرفتن شستشوی دست‌ها قبل از تمیز کردن زخم یکی از خطرناک‌ترین اشتباهات در مراقبت از جراحات است که می‌تواند عواقب جدی به همراه داشته باشد.

دست‌های ما میزبان میلیون‌ها باکتری، ویروس و میکروارگانیسم‌های مختلف هستند که با تماس با زخم باز می‌توانند به راحتی وارد جریان خون شوند. این آلودگی می‌تواند منجر به عفونت‌های موضعی، سلولیت، یا حتی در موارد شدیدتر سپسیس (عفونت خون) شود که تهدیدی برای زندگی است.

شستشوی کامل دست‌ها با آب گرم و صابون به مدت حداقل ۲۰ ثانیه، اولین و مهم‌ترین اقدام قبل از هرگونه پانسمان یا تمیز کردن زخم است.

Clean your hands using soap and water or hand sanitizer, then put on disposable gloves, if possible. Do this before you touch your wound or treat someone else’s burn, cut, or scrape. Clean, covered hands help prevent infections.

دست‌های خود را با آب و صابون یا ضدعفونی‌کننده دست تمیز کنید، سپس در صورت امکان دستکش یکبار مصرف بپوشید. این کار را قبل از دست زدن به زخم خود یا درمان سوختگی، بریدگی یا خراشیدگی شخص دیگری انجام دهید. دست‌های تمیز و پوشیده به جلوگیری از عفونت کمک می‌کنند.

منبع: webmd.com

مطالعات نشان داده‌اند که این عمل ساده می‌تواند خطر ابتلا به عفونت‌های زخم را تا ۵۰ درصد کاهش دهد. بنابراین هرگز اهمیت شستشوی دست‌ها را نادیده نگیرید؛ این مرحله حیاتی، پیش‌نیاز ضروری برای تمیز کردن صحیح زخم و تسریع در روند بهبودی است.

تمیز کردن خشن و ساییدن بیش از حد زخم

تمیز کردن خشن و ساییدن بیش از حد زخم یکی از اشتباهات رایج در مراقبت از جراحات است که می‌تواند روند بهبودی را به شدت به تأخیر بیندازد. بسیاری از افراد با این تصور که ساییدن شدیدتر به پاکسازی بهتر آلودگی‌ها کمک می‌کند، ناخواسته به بافت‌های آسیب‌دیده آسیب بیشتری می‌زنند.

تمیز کردن زخم باید با ملایمت و دقت انجام شود، زیرا ساییدن شدید نه تنها سلول‌های در حال ترمیم را از بین می‌برد، بلکه می‌تواند منجر به خونریزی مجدد، افزایش التهاب و حتی ایجاد اسکار بزرگتر شود.

روش صحیح تمیز کردن زخم شامل شستشوی آرام با آب تمیز یا سرم نمکی استریل است، به طوری که آلودگی‌ها پاک شوند بدون اینکه به بافت‌های در حال ترمیم آسیبی برسد. بنابراین به خاطر داشته باشید که در فرآیند تمیز کردن زخم، ملایمت کلید اصلی است و گاهی اوقات کمتر تمیز کردن، بهتر از تمیز کردن خشن و آسیب‌زننده است.

استفاده از آب آلوده یا غیربهداشتی

استفاده از آب آلوده یا غیربهداشتی برای تمیز کردن زخم می‌تواند عواقب جدی و گاه جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد. آب‌های غیرتصفیه‌شده، راکد یا نامطمئن حاوی انواع میکروارگانیسم‌های خطرناک از جمله باکتری‌های استافیلوکوک، اشرشیاکلی، سودوموناس و حتی کزاز هستند که می‌توانند به راحتی وارد زخم باز شده و عفونت‌های شدید ایجاد کنند.

متخصصان پزشکی تأکید می‌کنند که زخم‌ها باید تنها با آب تمیز جاری، آب جوشیده سرد شده، سرم نمکی استریل یا محلول‌های ضدعفونی‌کننده مخصوص شستشو داده شوند.

عفونت‌های ناشی از آب آلوده می‌توانند منجر به التهاب شدید، چرک‌کردن زخم، تأخیر در بهبودی، ایجاد اسکارهای نامناسب و در موارد حاد، سپسیس (عفونت خون) شوند که تهدیدی برای زندگی است. به ویژه در شرایط اضطراری یا مناطق دورافتاده، همیشه باید اولویت با استفاده از منابع آب مطمئن یا محلول‌های ضدعفونی‌کننده استاندارد باشد.

به خاطر داشته باشید که استفاده از آب آلوده ممکن است وضعیت زخم را به شدت بدتر کند.

نادیده گرفتن اجسام خارجی هنگام تمیز کردن زخم

نادیده گرفتن اجسام خارجی هنگام تمیز کردن زخم یکی از خطرناک‌ترین اشتباهاتی است که می‌تواند روند بهبودی را به شدت مختل کند.

ذرات شیشه، خرده‌های چوب، شن، گرد و خاک، فلزات کوچک یا حتی خار گیاهان که در زخم باقی می‌مانند، به عنوان کانون عفونت عمل کرده و مانع از بسته شدن صحیح زخم می‌شوند.

متخصصان پزشکی تأکید می‌کنند که بررسی دقیق زخم تحت نور مناسب برای یافتن اجسام خارجی، گام اول و ضروری در فرآیند تمیز کردن زخم است.

اجسام خارجی نه تنها باعث تحریک مداوم و درد می‌شوند، بلکه می‌توانند منجر به تشکیل بافت گرانوله اطراف جسم خارجی، عفونت‌های موضعی و حتی سپتیسمی (عفونت خون) شوند.

در صورت مشاهده اجسام خارجی بزرگ یا عمیق، هرگز سعی نکنید آن‌ها را بدون مهارت کافی خارج کنید؛ این کار ممکن است به بافت‌ها آسیب بیشتری بزند یا باعث خونریزی شدید شود. در چنین مواردی، مراجعه فوری به مراکز درمانی ضروری است.

به یاد داشته باشید که یک زخم به ظاهر کوچک اما حاوی جسم خارجی، می‌تواند عواقب بسیار جدی‌تری نسبت به یک زخم بزرگ‌تر اما تمیز داشته باشد.

عدم مراجعه به پزشک در صورت نیاز

عدم مراجعه به پزشک در مواقع ضروری هنگام تمیز کردن زخم می‌تواند عواقب جدی و گاه غیرقابل جبران به همراه داشته باشد.

بسیاری از افراد زخم‌های عمیق، آلوده یا پیچیده را با روش‌های خانگی و غیراصولی درمان می‌کنند، در حالی که برخی زخم‌ها نیاز به مداخله پزشکی تخصصی دارند.

پزشکان تأکید می‌کنند که زخم‌های عمیق‌تر از نیم سانتی‌متر، زخم‌های ناشی از گاز گرفتگی حیوانات، زخم‌های آلوده به خاک یا مواد آلی، زخم‌هایی که اجسام خارجی در آن‌ها فرو رفته و هر زخمی که علائم عفونت مانند قرمزی، تورم، گرمی، درد شدید یا ترشح چرکی را نشان می‌دهد، باید حتماً توسط پزشک بررسی شوند.

تأخیر در مراجعه به پزشک می‌تواند به عفونت‌های شدید و حتی قطع عضو منجر شود.

همچنین برخی زخم‌ها نیاز به بخیه دارند که اگر در زمان مناسب (معمولاً ۶-۸ ساعت اول) انجام نشود، ممکن است به اسکارهای نامناسب یا بهبودی ناقص منجر گردد.

به خاطر داشته باشید که هزینه و زمان صرف شده برای یک ویزیت پزشکی به مراتب کمتر از عواقب و هزینه‌های درمان عوارض ناشی از عدم مراجعه به موقع است.

مجموعه تخصصی دنیای زخم، با ارائه خدمات نوین درمانی و داشتن شبکه‌ای گسترده از کلینیک‌ها در سرتاسر کشور، تحولی در فرآیند تمیزسازی و ترمیم زخم به وجود آورده است.

تیم متخصص ما شامل پزشکان ارتوپدی، عفونی، جراحی پلاستیک و تغذیه است که با استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته‌ای مانند وکیوم‌تراپی، لیزر و پانسمان‌های هوشمند، اصول علمی پاکسازی زخم را با بالاترین کیفیت اجرا می‌کند.

با رویکردی جامع و تخصصی در درمان انواع زخم‌های دیابتی، سوختگی، جراحی، عفونی و فشاری، ما به تسریع روند بهبودی کمک کرده و از بروز عوارض ثانویه جلوگیری می‌کنیم تا آرامش و سلامت را به شما هدیه دهیم. برای ارتباط با ما به این لینک مراجعه کنید.

سوالات متداول